Viêm Đại Tràng: Giải Mã Nguyên Nhân Và Chấm Dứt Nỗi Lo Về Tiêu Hóa
Viêm đại tràng căn bệnh thường gặp, gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh. Đại tràng khỏe mạnh là nền tảng cho một hệ tiêu hóa tốt. Cơn đau quặn bụng, tiêu chảy, táo bón... là những triệu chứng viêm đại tràng khiến cuộc sống hàng ngày trở nên khó khăn. Vậy, nguyên nhân gây viêm đại tràng là gì? Làm thế nào để chữa bệnh viêm đại tràng hiệu quả và lấy lại cuộc sống khỏe mạnh? Bài viết này, Trung Sơn Pharma sẽ giải đáp mọi thắc mắc của bạn.
Viêm đại tràng là gì?
Viêm đại tràng (ulcerative colitis) là một dạng bệnh viêm ruột (IBD) gây ra tình trạng viêm và loét trong hệ tiêu hóa. Bệnh này ảnh hưởng chủ yếu đến lớp niêm mạc của đại tràng và trực tràng. Thông thường, triệu chứng của viêm loét đại tràng phát triển dần dần, thay vì xuất hiện đột ngột.
Bệnh viêm đại tràng có thể dẫn đến tình trạng chảy dịch và đôi khi gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Mặc dù hiện tại chưa có phương pháp chữa trị triệt để, nhưng đã có nhiều liệu pháp mới giúp giảm thiểu đáng kể các dấu hiệu bệnh viêm đại tràng và mang lại sự thuyên giảm lâu dài cho người bệnh.
Bệnh viêm đại tràng gây ra tình trạng viêm và loét trong hệ tiêu hoá
Viêm đại tràng co thắt
Viêm đại tràng co thắt, hay còn gọi là Hội chứng ruột kích thích, thực chất là một rối loạn chức năng của ruột, đặc trưng bởi sự thay đổi trong thói quen đi đại tiện mà không có bất kỳ bệnh lý thực thể nào. Tình trạng này thường kèm theo chướng bụng mãn tính và cảm giác khó chịu.
Hội chứng này có thể biểu hiện dưới dạng tiêu chảy hoặc táo bón, và thường xuyên có sự xen kẽ giữa hai tình trạng này. Mặc dù nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được xác định rõ, nhưng có thể liên quan đến nhiễm trùng hoặc chế độ ăn uống. Ngoài ra, đây cũng được cho là một hiện tượng tâm sinh lý.
Dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng
Các triệu chứng viêm đại tràng có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm và vị trí bị ảnh hưởng. Các dấu hiệu viêm đại tràng bao gồm:
- Tiêu chảy, thường có kèm theo máu hoặc mủ.
- Chảy máu trực tràng — đi ngoài ra một lượng máu nhỏ cùng với phân.
- Đau bụng và chuột rút.
- Đau ở vùng trực tràng.
- Nhu cầu đi đại tiện gấp.
- Khó khăn trong việc đại tiện dù có cảm giác cần thiết.
- Giảm cân.
- Cảm thấy mệt mỏi.
- Sốt.
Ở trẻ em, có thể không phát triển bình thường
Phần lớn những người bị viêm đại tràng trải qua các triệu chứng từ nhẹ đến trung bình. Quá trình bệnh có thể thay đổi, với một số người có thời gian dài không có triệu chứng, được gọi là thuyên giảm.
Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm đại tràng
Viêm đại tràng có mấy loại?
Các triệu chứng của từng loại viêm loét đại tràng thường có sự chồng chéo. Các dạng viêm đại tràng bao gồm:
- Viêm loét trực tràng: Viêm chỉ xảy ra ở khu vực gần hậu môn, gọi là trực tràng. Chảy máu trực tràng có thể là triệu chứng duy nhất của tình trạng này.
- Viêm trực tràng sigma: Viêm ảnh hưởng đến cả trực tràng và đại tràng sigma — phần cuối cùng của đại tràng. Triệu chứng bao gồm tiêu chảy có máu, đau bụng và cảm giác không thể đi đại tiện dù có nhu cầu, tình trạng này được gọi là mót rặn.
- Viêm đại tràng bên trái: Viêm lan từ trực tràng lên đại tràng sigma và các phần dưới của đại tràng. Triệu chứng bao gồm tiêu chảy ra máu, đau quặn bụng và cảm giác đau ở bên trái, cùng với nhu cầu đi đại tiện.
- Viêm toàn bộ đại tràng: Loại này thường ảnh hưởng đến toàn bộ đại tràng, gây ra các cơn tiêu chảy có máu nghiêm trọng, đau bụng, mệt mỏi và có thể dẫn đến sụt cân đáng kể.
Nguyên nhân viêm đại tràng
Nguyên nhân cụ thể của viêm đại tràng vẫn chưa được xác định rõ ràng:
- Chế độ ăn uống và căng thẳng từng được nghi ngờ là nguyên nhân. Hiện nay các nhà nghiên cứu đã nhận thấy rằng những yếu tố này có thể làm tình trạng bệnh nặng thêm mà không phải là nguyên nhân gây bệnh.
- Sự bất thường trong hệ thống miễn dịch. Khi cơ thể cố gắng chống lại vi-rút hoặc vi khuẩn xâm nhập, phản ứng miễn dịch không bình thường có thể khiến hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào trong đường tiêu hóa.
- Yếu tố di truyền cũng có thể ảnh hưởng, với việc viêm loét đại tràng thường gặp hơn ở những người có thành viên trong gia đình mắc bệnh. Tuy nhiên, phần lớn bệnh nhân không có tiền sử gia đình liên quan đến tình trạng này.
Nguyên nhân viêm đại tràng cấp tính
- Viêm đại tràng cấp tính có thể xuất phát từ ngộ độc thực phẩm hoặc dị ứng thực phẩm.
- Nguyên nhân chính là do thiếu vệ sinh an toàn thực phẩm và vệ sinh môi trường, dẫn đến việc tiêu thụ thực phẩm hoặc nước uống bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh.
- Các ký sinh trùng thường gặp bao gồm lỵ amip, giun đũa, giun tóc và giun kim.
- Về mặt vi khuẩn, các tác nhân gây bệnh bao gồm lỵ trực khuẩn (Shigella), vi khuẩn thương hàn (Salmonella), vi khuẩn tả (Vibrio cholerae), vi khuẩn E. coli, và vi khuẩn lao.
- Siêu vi thường gặp trong trường hợp này là Rotavirus, đặc biệt là ở trẻ em.
- Nấm, đặc biệt là nấm Candida, cũng có thể là nguyên nhân gây viêm.
- Ngoài ra, viêm loét đại-trực tràng có thể liên quan đến các bệnh tự miễn dịch.
Các yếu tố liên quan đến lối sống như căng thẳng, táo bón kéo dài, khó tiêu, và việc sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài gây loạn khuẩn ruột cũng góp phần vào tình trạng này.
Nguyên nhân viêm đại tràng mãn tính
Viêm đại tràng mãn tính được phân chia thành hai nhóm: có nguyên nhân rõ ràng và không rõ nguyên nhân.
- Bệnh viêm đại tràng mãn tính có nguyên nhân thường xuất hiện sau viêm đại tràng cấp tính do nhiễm trùng, nhiễm ký sinh trùng, nhiễm nấm hoặc nhiễm độc, nhưng không được điều trị triệt để.
- Ngược lại, viêm đại tràng mãn tính không rõ nguyên nhân thường là dạng không đặc hiệu.
Bệnh viêm đại tràng gây ra các biến chứng
Các biến chứng có thể xảy ra của bệnh viêm đại tràng bao gồm:
- Chảy máu nghiêm trọng.
- Mất nước nghiêm trọng.
- Sưng đại tràng nhanh chóng, còn được gọi là đại tràng to nhiễm độc.
- Thủng ruột kết, tức là có lỗ ở ruột kết.
- Tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch và động mạch.
- Viêm da, viêm khớp và viêm mắt.
- Gia tăng nguy cơ ung thư ruột kết.
- Mất xương, hay còn gọi là loãng xương.
Viêm đại tràng gây ra các biến chứng nguy hiểm
Cách điều trị viêm đại tràng
Chế độ ăn uống, dinh dưỡng hỗ trợ chữa viêm đại tràng tại nhà
- Thực phẩm chức năng hỗ trợ dạ dày, đại tràng giúp tăng cường giúp hỗ trợ điều trị viêm đại tràng.
- Thực phẩm chứa nhiều Omega 3: Giúp giảm viêm và tăng cường số lượng lợi khuẩn. Các loại thực phẩm giàu Omega 3 bao gồm cá thu, cá hồi, hàu, cá trích, hạt lanh.
- Thực phẩm chứa nhiều protein: Đảm bảo cung cấp đủ lượng đạm cần thiết cho cơ thể. Protein có trong thịt nạc, trứng, ngũ cốc, các loại đậu.
- Men vi sinh, lợi khuẩn probiotic: Hỗ trợ cân bằng đường ruột, giúp cải thiện tiêu hóa.
- Thực phẩm chứa nhiều vitamin và khoáng chất: Nước ép trái cây cung cấp vitamin, khoáng chất và chất điện giải, tăng cường sức khỏe đường ruột.
- Thực phẩm chứa nhiều chất xơ: Giúp giảm táo bón. Nên bổ sung các loại thực phẩm như quả bơ, bí. Nếu bị tiêu chảy, cần giảm hoặc kiêng chất xơ.
Chế độ ăn uống, dinh dưỡng hỗ trợ chữa viêm đại tràng tại nhà
Thực phẩm không tốt cho người bị viêm đại tràng
- Đồ uống có gas, cồn, cafein: Gây nặng thêm tình trạng viêm loét đại tràng.
- Món ăn sống: Chứa vi khuẩn và ký sinh trùng, dễ gây nhiễm khuẩn.
- Sữa và chế phẩm từ sữa: Có thể làm triệu chứng tiêu chảy nặng hơn.
- Thức ăn nhiều đường: Như bánh kẹo, nước ngọt gây ợ nóng, đầy hơi.
- Thức ăn nhiều dầu mỡ và gia vị: Tăng áp lực cho hệ tiêu hóa.
Lưu ý chung
- Ưu tiên thức ăn mềm, dễ tiêu hóa.
- Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày.
- Bổ sung đủ nước (1,5 - 2 lít/ngày).
Cách chữa viêm đại tràng tại nhà bằng thảo dược
Các loại thảo dược có hiệu quả chữa viêm đại tràng:
- Mật ong và nghệ: Sát khuẩn, kháng viêm, phục hồi niêm mạc đại tràng.
- Nha đam: Kháng viêm, kháng khuẩn, có thể xay nhuyễn với nước ấm.
- Mè đen: Kháng viêm, chứa Omega 3, ăn cùng cơm.
- Lá ổi: Giảm đau, cầm tiêu chảy, nấu nước uống.
- Lá vối: Kháng khuẩn, kích thích tiêu hóa, hãm nước uống thay nước lọc.
- Lá mơ lông: Giảm triệu chứng đầy hơi, khó tiêu, trộn với lòng đỏ trứng.
- Củ riềng: Tính ấm, nấu với nước và lá lốt.
- Củ sen: Chứa chất xơ, nấu cháo ăn 2-3 lần/tuần.
- Quả sung: Giàu chất xơ, giúp điều trị tiêu chảy, táo bón.
Thảo dược chữa bệnh viêm đại tràng tại nhà
Chế độ tập luyện cho người bệnh viêm đại tràng
- Đi bộ nhanh: 20-30 phút/ngày giúp tăng cường co bóp ruột.
- Đạp xe: 10-15 phút/ngày cải thiện tiêu hóa.
- Yoga: Giảm triệu chứng đau bụng, đầy hơi.
Liệu pháp cải thiện tâm lý
- Nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc: Giúp thư giãn và tăng cường khả năng tập trung.
- Quản lý công việc: Lập kế hoạch công việc để giảm áp lực.
- Tập hít thở, thiền: Giúp thư giãn hệ thần kinh, cải thiện tiêu hóa.
- Chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý sẽ hỗ trợ hiệu quả trong việc chữa viêm đại tràng tại nhà.
Cách phòng trừ bệnh viêm đại tràng
Để phòng ngừa bệnh, cần chú trọng đến việc giữ gìn vệ sinh môi trường và đảm bảo an toàn thực phẩm.
- Tránh tiêu thụ các loại thực phẩm chưa được nấu chín như tiết canh, nem chua, nem chạo, gỏi và rau sống. Ngoài ra, không nên uống nước chưa đun sôi, sữa bò tươi chưa tiệt trùng, và nước đá không đảm bảo vệ sinh (không tiệt khuẩn trước khi đông đá).
- Trong trường hợp gia đình có người mắc bệnh do lỵ amip, lỵ trực khuẩn, thương hàn hay tả, cần tiệt trùng các dụng cụ ăn uống bằng cách luộc với nước sôi. Phân của người bệnh phải được xử lý cẩn thận, không để vương vãi, và nên được cho vào hố xí có chất sát khuẩn mạnh, đặc biệt là ở khu vực nông thôn và miền núi.
- Nên rửa tay trước khi ăn và thực hiện tẩy giun sán định kỳ mỗi 6 tháng.
- Tránh sử dụng kháng sinh kéo dài, và cần điều trị tích cực nếu bị lao phổi.
- Cần tránh tình trạng căng thẳng kéo dài và lo âu thái quá.
- Thường xuyên tham gia các hoạt động thể dục thể thao để duy trì sức khỏe.
Chế độ ăn uống hợp lý:
- Nên tiêu thụ các thực phẩm như gạo, khoai tây, thịt nạc, cá, sữa đậu nành, rau xanh, củ quả và trái cây, đặc biệt là những loại giàu kali như chuối và đu đủ.
- Hạn chế ăn trứng, sữa, nem rán, thịt mỡ, đậu đen và hành sống.
- Không nên sử dụng các chất kích thích như bia, rượu, thuốc lá, cà phê, cũng như các thực phẩm chua cay và chiên.
- Nên chia nhỏ bữa ăn và không ăn quá nhiều vào buổi tối.
- Cần đảm bảo cung cấp đủ nước, muối khoáng và vitamin cần thiết cho cơ thể.
⚠️ Lưu ý
- Viêm đại tràng (ulcerative colitis) là một dạng bệnh viêm ruột (IBD) gây ra tình trạng viêm và loét trong hệ tiêu hóa.
- Dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng: Tiêu chảy, chảy máu trực tràng, đau bụng và chuột rút, đi đại tiện gấp, mệt mỏi, sốt,...
- Có 4 loại viêm đại tràng: Viêm loét trực tràng, viêm trực tràng sigma, viêm đại tràng bên trái, viêm toàn bộ đại tràng.
- Biến chứng nguy hiểm viêm đại tràng: Chảy máu, mất nước nghiêm trọng, sưng đại tràng, thủng ruột kết, viêm da, viêm khớp, viêm mắt, loãng xương,...
Qua bài viết trên, Trung Sơn Pharma đã cung cấp đến bạn thông tin bổ ích về bệnh viêm đại tràng, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị. Hi vọng với những kiến thức mà chúng tôi chia sẻ, bạn đã có sự quan tâm hơn và tránh được những tác nhân gây tổn thương cho sức khỏe cơ thể. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ hotline miễn phí 1800558898 để được nhóm Dược sĩ chuyên môn tại Hệ thống nhà thuốc Trung Sơn giải đáp thắc mắc và hỗ trợ tư vấn phương pháp điều trị tốt nhất.
Tài liệu tham khảo
- Ulcerative colitis. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved October 21, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ulcerative-colitis/symptoms-causes/syc-20353326
- Macon, B. L. (2023, March 23). What to Know About Colitis.
Bài viết liên quan
