Gan Nhiễm Mỡ (FLD): Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Chẩn Đoán Và Điều Trị
Gan nhiễm mỡ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra xơ gan và ung thư gan? Những triệu chứng ban đầu của bệnh thường rất mơ hồ, khiến nhiều người chủ quan. Đừng để quá muộn! Bài viết này, Nhà thuốc Trung Sơn sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và phương pháp điều trị hiệu quả bệnh gan nhiễm mỡ.
Gan nhiễm mỡ là gì?
Bệnh gan nhiễm mỡ (FLD) là tình trạng có sự tích tụ mỡ trong gan. Thông thường, bệnh không gây ra triệu chứng rõ rệt, nhưng nếu để lâu dài, sự tích tụ mỡ có thể làm giảm khả năng hoạt động của gan.
Bệnh gan nhiễm mỡ (FLD) là tình trạng có sự tích tụ mỡ trong gan
Các cấp độ của bệnh gan nhiễm mỡ
Về mặt lâm sàng, gan nhiễm mỡ được phân loại thành ba cấp độ:
- Gan nhiễm mỡ cấp độ 1: Đây là giai đoạn đầu tiên của bệnh, với các triệu chứng nhẹ. Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, ăn uống kém và đôi khi có cảm giác đau bụng không rõ nguyên nhân. Những dấu hiệu này thường xuất hiện khi cơ thể phải làm việc quá sức hoặc kéo dài trong thời gian dài. Do triệu chứng không rõ ràng, bệnh thường được phát hiện qua các đợt kiểm tra sức khỏe định kỳ. Phát hiện bệnh ở giai đoạn này giúp điều trị nhanh chóng và hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ biến chứng.
- Gan nhiễm mỡ cấp độ 2: Ở giai đoạn này, lượng mỡ trong gan chiếm từ 10% đến 20% tổng trọng lượng gan. Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi kéo dài, chán ăn và có thể bị đau bụng hoặc đau khi chạm vào vùng gan. Khi xuất hiện những dấu hiệu này, người bệnh cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Gan nhiễm mỡ cấp độ 3: Giai đoạn này có các triệu chứng nặng hơn như mệt mỏi kéo dài, chán ăn, vàng da, vàng mắt và đau ở hạ sườn phải. Đây là giai đoạn bệnh đã tiến triển nặng. Nếu không được điều trị kịp thời, gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như suy gan, xơ gan, và thậm chí là ung thư gan.
Phân loại gan nhiễm mỡ
Có hai loại bệnh gan nhiễm mỡ (FLD) chính:
2.1 Bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASLD)
Loại này trước đây được gọi là bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Đây là một tình trạng phổ biến tại Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến khoảng 1 trong 3 người trưởng thành. Nguyên nhân chính xác gây ra MASLD vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng béo phì và tiểu đường có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh. Khác với loại chính khác, MASLD không phải do tiêu thụ rượu. MASLD có hai dạng:
- Gan nhiễm mỡ đơn thuần: Điều này có nghĩa là có sự tích tụ mỡ trong gan, nhưng không đi kèm với viêm gan hoặc tổn thương tế bào gan. Tình trạng này thường không tiến triển xấu đi hoặc gây ra vấn đề cho gan. Hầu hết những người mắc MASLD đều thuộc dạng gan nhiễm mỡ đơn giản.
- Viêm gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASH) Trước đây, tình trạng này được gọi là viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH). MASH là giai đoạn tiến triển của bệnh gan nhiễm mỡ (FLD), có nghĩa là bạn đang trải qua tình trạng viêm gan. Viêm và tổn thương tế bào gan xảy ra trong MASH có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng như xơ gan, ung thư gan và các loại sẹo gan. Những vấn đề này có khả năng dẫn đến suy gan, đôi khi cần phải thực hiện ghép gan. Khoảng 20% người mắc MASLD sẽ phát triển thành MASH.
2.2 Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (ALD)
Loại bệnh này ít phổ biến hơn và chủ yếu do việc tiêu thụ rượu. Nếu ngừng uống rượu kịp thời, tình trạng bệnh thường có thể cải thiện. Tuy nhiên, nếu tiếp tục sử dụng rượu, ALD có thể tiến triển thành các vấn đề nghiêm trọng qua các giai đoạn sau:
- Gan to: Tình trạng này không phải lúc nào cũng biểu hiện triệu chứng, nhưng người bệnh có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu ở phía trên bên phải bụng.
- Viêm gan do rượu: Đây là tình trạng viêm ở gan, có thể gây ra các triệu chứng như sốt, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng và vàng da (màu da và mắt chuyển sang vàng).
- Xơ gan do rượu là tình trạng tích tụ mô sẹo trong gan. Tình trạng này có thể gây ra các triệu chứng tương tự như viêm gan do rượu, cùng với những vấn đề bổ sung sau:
- Cổ trướng: Tích tụ dịch lớn trong bụng.
- Huyết áp cao ở gan: Tình trạng tăng áp lực trong hệ thống tĩnh mạch gan.
- Chảy máu: Có thể xảy ra trong cơ thể.
- Rối loạn tâm thần: Bao gồm sự nhầm lẫn và thay đổi hành vi.
- Lách to: Lách, một cơ quan nhỏ trong lồng ngực, có vai trò trong hệ thống miễn dịch, có thể phình to.
- Suy gan: Tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.
Mắt chuyển sang vàng là dấu hiệu gan nhiễm mỡ
Nguyên nhân nào dẫn đến gan nhiễm mỡ?
Nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ do rượu (ALD) và gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hoá (MASLD)
Đối với ALD, nguyên nhân chính là do tiêu thụ rượu quá mức. Bạn có thể có nguy cơ cao hơn nếu:
- Bị béo phì.
- Suy dinh dưỡng.
- Có viêm gan siêu vi mãn tính, đặc biệt là viêm gan C.
- Lớn tuổi: Nguy cơ tăng lên theo độ tuổi.
Còn về MASLD, lý do tại sao một số người chỉ bị gan nhiễm mỡ đơn giản trong khi những người khác phát triển thành Viêm gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASH) vẫn chưa được xác định rõ, nhưng gen có thể là một yếu tố. Nguy cơ mắc MASLD hoặc MASH cao hơn nếu:
- Bạn bị béo phì hoặc thừa cân.
- Cơ thể không phản ứng với insulin như bình thường (kháng insulin) hoặc mắc tiểu đường loại 2.
- Có mức triglyceride hoặc cholesterol “xấu” (LDL) cao, hoặc cholesterol “tốt” (HDL) thấp.
- Lớn tuổi.
- Bị hội chứng buồng trứng đa nang.
- Bị ngưng thở khi ngủ.
- Bị suy giáp (bệnh suy giáp).
- Tuyến yên hoạt động kém (suy tuyến yên).
- Bị suy dinh dưỡng.
- Giảm cân nhanh chóng.
- Tiếp xúc với một số chất độc và hóa chất.
- Bị hội chứng chuyển hóa: Sự kết hợp của nhiều tình trạng làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường loại 2 và bệnh tim, bao gồm bất kỳ ba trong số các tình trạng sau:
- Kích thước vòng eo lớn.
- Triglyceride cao hoặc cholesterol LDL cao.
- Mức cholesterol HDL (tốt) thấp.
- Huyết áp cao.
- Đường huyết cao.
Béo phì và sử dụng rượu bia quá mức là hai nguyên nhân chính dẫn đến gan nhiễm mỡ
Triệu chứng gan nhiễm mỡ
Với gan nhiễm mỡ do rượu (ALD) và gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hoá (MASLD), thường không có triệu chứng rõ ràng. Một số người có thể trải qua các dấu hiệu như mệt mỏi hoặc cảm giác đau ở phía trên bên phải bụng, nơi gan nằm. Các triệu chứng gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASH) hoặc xơ gan bao gồm:
- Bụng sưng: Tích tụ dịch trong bụng.
- Mạch máu dưới da giãn nở: Các mạch máu có thể nổi rõ hơn trên bề mặt da.
- Ngực lớn hơn bình thường ở nam giới: Tình trạng này có thể xảy ra do sự thay đổi hormone.
- Cây cọ đỏ: Xuất hiện những đốm đỏ trên da.
- Vàng da: Da và mắt chuyển sang màu vàng do tình trạng bệnh.
- Buồn nôn, sụt cân hoặc chán ăn: Những triệu chứng này có thể ảnh hưởng đến chế độ ăn uống.
- Mệt mỏi hoặc rối loạn tâm thần: Cảm giác mệt mỏi kéo dài hoặc thay đổi trong tâm trạng và hành vi.
Người bị gan nhiễm mỡ sẽ có triệu chứng xuất hiện những đốm đỏ trên da
Cách chuẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ
Tiền sử sức khỏe và khám sức khỏe:
- Bác sĩ hỏi về việc sử dụng rượu, thuốc, chế độ ăn uống và các tình trạng sức khỏe khác.
- Kiểm tra cơ thể tìm dấu hiệu vấn đề gan (gan to, vàng da).
- Đo chiều cao, cân nặng để tính chỉ số khối cơ thể (BMI).
Xét nghiệm máu:
- Xét nghiệm chức năng gan: Phát hiện tổn thương gan qua mức enzyme trong máu.
- Xét nghiệm đánh giá xơ hóa: Ước tính mức độ sẹo gan.
- Hồ sơ lipid: Đo cholesterol và triglyceride trong máu.
- Xét nghiệm khác: Loại trừ nguyên nhân khác như viêm gan C, bệnh Wilson.
- Hemoglobin A1c: Đánh giá ổn định đường huyết.
Kiểm tra hình ảnh:
- Siêu âm, CT, MRI: Xác định có mỡ trong gan nhưng không phân biệt giữa gan nhiễm mỡ đơn thuần và MASH.
- Đo độ đàn hồi thoáng qua: Đo độ cứng của gan bằng siêu âm.
- Đàn hồi cộng hưởng từ (MRE): Kết hợp siêu âm và MRI để tạo bản đồ độ cứng gan.
Sinh thiết gan:
- Không phải tất cả bệnh nhân MASLD đều cần sinh thiết.
- Đề nghị thực hiện khi có nguy cơ MASH hoặc xét nghiệm cho thấy có biến chứng như xơ gan.
- Bác sĩ lấy mẫu mô gan để kiểm tra viêm hoặc tổn thương.
Đến gặp các sĩ để được chuẩn đoán và điều trị gan nhiễm mỡ
Cách điều trị gan nhiễm mỡ (FLD)
6.1 Các cách điều trị bệnh gan nhiễm mỡ
Hiện nay có các phương pháp điều trị gan nhiễm mỡ như:
Giảm cân:
- Phương pháp đầu tiên để điều trị.
- Giảm 3% đến 5% trọng lượng cơ thể có thể giảm mỡ, viêm và sẹo ở gan.
- Phẫu thuật giảm cân là lựa chọn cho những người cần giảm nhiều mỡ.
Thuốc điều trị:
- Remetirom (Rezdiffra): Được chấp thuận để điều trị MASH, sử dụng kèm với chế độ ăn uống và tập thể dục.
Kiêng rượu:
- Cần ngưng uống rượu cho cả MASLD và ALD.
- Có thể phục hồi một số tổn thương gan.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ về chương trình cai nghiện nếu cần.
Ghép gan:
- Cần thiết nếu có biến chứng như xơ gan hoặc suy gan.
- Kết quả ghép gan cho bệnh nhân MASH thường rất tốt.
6.2 Các biện pháp giúp ngăn ngừa và giảm tình trạng gan nhiễm mỡ
Áp dụng và duy trì các biện pháp giúp cải thiện và ngăn ngừa tình trạng gan nhiễm mỡ:
- Giảm cholesterol: Ăn chế độ ăn thực vật lành mạnh, tập thể dục và dùng thuốc để duy trì mức cholesterol và triglyceride.
- Kiểm soát bệnh tiểu đường: Kiểm tra lượng đường trong máu và dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ.
- Chế độ ăn uống: Hạn chế thực phẩm nhiều chất béo (xúc xích, thịt xông khói, bánh ngọt). Thay thế chất béo bão hòa (bơ, thịt đỏ, pho mát) bằng chất béo không bão hòa (dầu ô liu, cá hồi, quả bơ). Ăn thực phẩm chỉ số đường huyết thấp (trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt). Tránh thực phẩm và đồ uống nhiều đường đơn (nước ngọt có đường, đồ uống thể thao, nước trái cây).
- Vitamin E: Có thể cải thiện sức khỏe gan bằng cách giảm viêm, nhưng cần thận trọng với liều lượng.
- Cà phê: Có liên quan đến việc làm chậm quá trình hình thành sẹo gan, có thể kích hoạt enzym giải độc.
- Dầu ô liu: Giảm lượng chất béo trong gan và cải thiện khả năng xử lý chất béo và đường.
- Tập thể dục: Cố gắng hoạt động ít nhất 30 phút mỗi ngày. Bắt đầu từ từ nếu bạn chưa tập thể dục thường xuyên.
- Chăm sóc gan: Ngưng uống rượu, chỉ dùng thuốc theo chỉ dẫn, và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thử phương pháp thảo dược.
Hạn chế thực phẩm nhiều chất béo giúp phòng ngừa gan nhiễm mỡ
⚠️ Tổng kết
- Bệnh gan nhiễm mỡ (FLD) là tình trạng có sự tích tụ mỡ trong gan.
- Có hai loại bệnh gan nhiễm mỡ (FLD) chính: Bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASLD), Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (ALD).
- Nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ: Béo phì, suy dinh dưỡng, viêm gan, tuổi tác, sử dụng bia rượu,...
- Triệu chứng gan nhiễm mỡ: Bụng sưng, mạch máu dưới da giãn nở, ngực lớn hơn bình thường ở nam giới, đốm đỏ trên da, vàng da, buồn nôn, sụt cân, chán ăn, mệt mỏi,...
- Cách điều trị gan nhiễm mỡ: Giảm cân, sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ, kiêng rượu, ghép gan.
Qua bài viết trên, Trung Sơn Pharma đã cung cấp đến bạn thông tin bổ ích về gan nhiễm mỡ, triệu chứng gan nhiễm mỡ và các cách điều trị gan nhiễm mỡ. Hi vọng với những kiến thức mà chúng tôi chia sẻ, bạn đã có sự quan tâm hơn và tránh được những tác nhân gây tổn thương cho sức khỏe cơ thể. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy liên hệ hotline miễn phí 1800558898 để được nhóm Dược sĩ chuyên môn tại Hệ thống nhà thuốc Trung Sơn giải đáp thắc mắc và hỗ trợ tư vấn phương pháp điều trị tốt nhất.
Tài liệu tham khảo
- Nonalcoholic fatty liver disease. (2024, April 4). Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nonalcoholic-fatty-liver-disease/symptoms-causes/syc-20354567
- How to reverse non-alcoholic fatty liver disease. (n.d.). WebMD. Retrieved September 24, 2024, from https://www.webmd.com/digestive-disorders/reverse-nonalcoholic-fatty-liver-disease
Bài viết liên quan
